Ψάρια και Βαρέα Μέταλλα. Όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Ψάρια και Βαρέα Μέταλλα

Το ψάρι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος μιας υγιεινής διατροφής λόγω της πλούσιας περιεκτικότητάς του σε πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, όπως οι πρωτεΐνες και τα ω-3 λιπαρά οξέα. Ωστόσο, το θέμα των βαρέων μετάλλων στα ψάρια έχει τραβήξει την προσοχή των καταναλωτών και των υγειονομικών αρχών λόγω των πιθανών κινδύνων για την υγεία.

Τι είναι τα Βαρέα Μέταλλα;

Τα βαρέα μέταλλα είναι φυσικά στοιχεία που έχουν υψηλή πυκνότητα και περιλαμβάνουν τον υδράργυρο, το κάδμιο, το αρσενικό και το μόλυβδο. Σε υψηλές συγκεντρώσεις, αυτά τα μέταλλα είναι τοξικά και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας όχι μόνο στα ψάρια αλλά και στους ανθρώπους που τα καταναλώνουν.

Ταξινομούνται επίσης ως καρκινογόνα για τον άνθρωπο σύμφωνα με την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ και τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο.  

Πώς τα Βαρέα Μέταλλα εισέρχονται στα Ψάρια;

Τα βαρέα μέταλλα καταλήγουν στα υδάτινα οικοσυστήματα μέσω της ρύπανσης, ενώ κάποια προέρχονται και από φυσικές πηγές (π.χ ηφαίστεια και εδαφική απορροή). Τα ψάρια με την σειρά τους, απορροφούν βαρέα μέταλλα μέσω της τροφής τους ή από το νερό. Έτσι, τα βαρέα μέταλλα τείνουν να συσσωρεύονται στους ιστούς των ψαριών με την πάροδο του χρόνου, μια διαδικασία γνωστή ως βιοσυσσώρευση. 

Τα μεγάλα  ψάρια, όπως ο τόνος και ο ξιφίας, τείνουν να έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων επειδή βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας και καταναλώνουν άλλα ψάρια που μπορεί επίσης να περιέχουν βαρέα μέταλλα.

Πώς επηρεάζουν τα Βαρέα Μέταλλα τους ανθρώπους;

Η βιοσυσσώρευση των βαρέων μετάλλων στα ψάρια μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τους καταναλωτές τους. Tα βαρέα μέταλλα μπορούν να προκαλέσουν αναιμία, να διαταράξουν τη λειτουργία του νευρικού και μυοσκελετικού συστήματος και να επηρεάσουν αρνητικά, ή ακόμη και να καταστρέψουν, τη λειτουργία του ήπατος ή των νεφρών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σταδιακή υπερσυσσώρευση βαρέων μετάλλων έχει συνδεθεί και με την ανάπτυξη καρκίνου.

Οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες:

Συγκέντρωση μετάλλων

Όσο υψηλότερη είναι η συγκέντρωση βαρέων μετάλλων στα ψάρια, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος.

Συχνότητα κατανάλωσης

Η τακτική κατανάλωση ψαριών με υψηλή συγκέντρωση βαρέων μετάλλων μπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα.

Είδος ψαριού

Τα μεγάλα ψάρια, όπως ο ξιφίας και ο καρχαρίας, τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα υδραργύρου λόγω της θέσης τους στη τροφική αλυσίδα.

Χαρακτηριστικά του καταναλωτή

Η τοξικότητα που επιφέρουν τα βαρέα μέταλλα στο άτομο που τα καταναλώνει εξαρτάται επίσης από την ηλικία, το φύλο, την γενετική και τη διατροφική  τους κατάσταση.

Συμβουλές για Ασφαλή Κατανάλωση Ψαριών

Για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο από τα βαρέα μέταλλα, μπορείτε να ακολουθήσετε ορισμένες συμβουλές:

Προτιμήστε τα μικρότερα ψάρια

 Τα μικρότερα ψάρια έχουν μικρότερη πιθανότητα βιοσυσσώρευσης βαρέων μετάλλων.

Ακολουθήστε ποικιλία στη διατροφή σας

Αποφύγετε την κατανάλωση του ίδιου είδους ψαριού και επιλέξτε και μικρά και μεγάλα ψάρια για να υπάρχει μία ισορροπία.

Αποφύγετε να καταναλώνετε τα μεγάλα ψάρια ωμά

Μελέτες έχουν δείξει ότι ο υδράργυρος βρίσκεται σε μεγαλύτερα ποσοστά στα ωμά ψάρια από τα θερμικά επεξεργασμένα

Οι επιπτώσεις στην υγεία από βαρέα μέταλλα στα ψάρια είναι σπάνιες, δεδομένου ότι υπάρχουν ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για τις μέγιστες επιτρεπόμενες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων στα ψάρια που προορίζονται για κατανάλωση. 

Είναι ενθαρρυντικό επίσης, το γεγονός ότι τα ψάρια από τις ελληνικές θάλασσες δεν υπερβαίνουν αυτά τα όρια, επομένως δεν υπάρχει λόγος υπερβολικής ανησυχίας. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι μπορείτε να καταναλώνετε ανεξέλεγκτα ή να τρώτε οποιοδήποτε είδος ψαριού.

Ιδιαίτερα σε κατάσταση εγκυμοσύνης, η προσοχή που δίνεται στην κατανάλωση των ψαριών θα πρέπει να είναι η διπλάσια.

Κλείνοντας…

Είναι σημαντικό να επιλέγετε ψάρια από αξιόπιστες πηγές και να ακολουθείτε τις συστάσεις για ασφαλή κατανάλωση. Αν και τα βαρέα μέταλλα στα ψάρια είναι ένα σοβαρό ζήτημα, με την κατάλληλη πληροφόρηση, μπορείτε να απολαμβάνετε τα οφέλη του ψαριού χωρίς να διακινδυνεύετε την υγεία σας.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την διατροφή μπορείς να ανατρέξεις στο site μου https://diaitologos.com/ και θα χαρώ πολύ να έρθεις να συζητήσουμε από κοντά στο γραφείο μου στο Παγκράτι για να επιλύσουμε οποιαδήποτε απορία έχεις!

Βιβλιογραφία

Papachristos, P. Βάλτε το ψάρι πιο συχνά στη διατροφή σας, medΝutrition. Available at: https://www.mednutrition.gr/portal/lifestyle/systaseis-diatrofis/14265-valte-to-psari-pio-syxna-sti-diatrofi-sas 

Qira, I. (n.d.). Ψάρια: η θρεπτικότητα υπερνικά τον κίνδυνο βαρέων μετάλλων | medΝutrition. MedΝutrition. https://www.mednutrition.gr/portal/lifestyle/diatrofi/14235-psaria-i-threptikotita-ypernika-ton-kindyno-vareon-metallon

Tchounwou PB, Yedjou CG, Patlolla AK, Sutton DJ. Heavy metal toxicity and the environment. Exp Suppl. 2012;101:133-64. doi: 10.1007/978-3-7643-8340-4_6. PMID: 22945569; PMCID: PMC4144270.

Ouédraogo O, Amyot M. Effects of various cooking methods and food components on bioaccessibility of mercury from fish. Environ Res. 2011 Nov;111(8):1064-9. doi: 10.1016/j.envres.2011.09.018. Epub 2011 Oct 19. PMID: 22014585.

Jamil Emon F, Rohani MF, Sumaiya N, Tuj Jannat MF, Akter Y, Shahjahan M, Abdul Kari Z, Tahiluddin AB, Goh KW. Bioaccumulation and Bioremediation of Heavy Metals in Fishes-A Review. Toxics. 2023 Jun 6;11(6):510. doi: 10.3390/toxics11060510. PMID: 37368610; PMCID: PMC10302055.